ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ႏွင့္မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ

စစ္ေရးထိေတြ႔မႈ ျဖစ္ပြားေစမည့္ စနက္တံမ်ား
ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈ ျဖစ္ပြားေစမယ့္ အဓိက စနက္တံေတြဟာ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ အမ်ားအျပားကို ေတြ႔ရွိလာတဲ့အခ်ိန္နဲ႔ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ (အထူးသျဖင့္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံ) မွာ စြမ္းအင္ျပတ္လပ္မႈ ျဖစ္ပြားလာခ်ိန္လို႔ ခန္႔မွန္းထားၾကပါတယ္။ ဒီစနက္တံေတြ အပါအ၀င္ ျဖစ္ႏိုင္ဖြယ္ရွိတဲ့ စနက္တံေတြ ကို အျငင္းပြားေရပိုင္နက္မွ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔မ်ား ရွာေဖြထုတ္ယူျခင္း၊ ေနရာယူသိမ္းပိုက္ျခင္း၊ လက္နက္အင္ အားသံုး၍ လူအမ်ားအား ေရႊ႕ေျပာင္းေနရာခ်ထားျခင္း၊ လက္နက္ အင္အားသံုး၍ enforcement ျပဳလုပ္ျခင္း၊ မေတာ္ တဆမႈမ်ားႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ မွားယြင္းတြက္ခ်က္မႈမ်ား စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အျခားျပင္ပအခ်က္ေတြျဖစ္တဲ့ ေဒသတြင္း ဆိုင္ရာ ပဋိပကၡေတြ (ဥပမာ- မလကၠာေရလက္ၾကားအေရး) စတာေတြကလဲ ပဋိပကၡေတြကို ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အထိ ႐ိုက္ခတ္လာ ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၁) ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ ရွာေဖြထုတ္ယူမႈမ်ား

(ပံု ၁၁- ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ oil platform တခု)

၂၁ ရာစုရဲ႕ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈ ပဋိပကၡေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေရနံ ႏိုင္ငံေရး အေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္မွာ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈအျဖစ္ႏိုင္ဆံုး စနက္တံကလဲ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ ရွာေဖြထုတ္ယူမႈေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ ပါတယ္။ သေဘာတူညီမႈစာခ်ဳပ္ေတြ မခ်ဳပ္ဆိုထားဘဲ အျငင္းပြားေရပိုင္နက္မွာ ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ရွာေဖြေရး ႀကိဳးပမ္းမႈဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို တိုက္႐ိုက္ထိပါးမႈအျဖစ္ ယူဆေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္ လယ္မွာ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ရွာေဖြ ထုတ္ယူေရးအတြက္ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ပူးတြဲထုတ္လုပ္မႈေတြ ကမ္းလွမ္းထားတာ ေၾကာင့္ unilateral drilling operations ေတြဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံကို တိုက္႐ိုက္စိန္ေခၚမႈလို႔ ယူဆႏိုင္ဖြယ္ရာ ရွိပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာဟာ ေရနံနဲ႔ပဲ တိုက္႐ိုက္ဆက္စပ္ေနတာ မဟုတ္တဲ့အတြက္ အျခားသဘာ၀ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္ထုတ္ယူမႈေတြကိုလဲ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ၿခိမ္းေခ်ာက္တယ္လို႔ ႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕က သတ္မွတ္ႏိုင္ဖြယ္ ရွိ ေၾကာင္း အခ်ဳိ႕ပညာရွင္မ်ားက ျဖည့္စြက္ေရးသားၾကပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔ အ ရင္းအျမစ္မရွိႏိုင္ဖူးလို႔ ေသခ်ာသြားရင္ေတာင္ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမႈေတြက ရပ္တန္႔မွာ မဟုတ္ေၾကာင္းနဲ႔ အဓိက ျပႆနာအရင္းအျမစ္ဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပညာျဖစ္ေၾကာင္း သူတို႔က ဆိုထားၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္လဲ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔အရင္းအျမစ္ဟာ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈျဖစ္ေစမယ့္ incentives ေတြကို တိုးျမင့္ေစေၾကာင္းနဲ႔ စနက္တံ ျဖစ္လာႏိုင္ေၾကာင္းကိုေတာ့ အမ်ားက လက္ခံထားၾကပါတယ္။
ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ ဒီစနက္တံကို မီးသြား႐ွိဳ႕လာႏိုင္တဲ့ အျဖစ္ႏိုင္ဆံုး တိုင္းျပည္ဟာ ဗီယက္နမ္ ျဖစ္တယ္ လို႔လဲ အခ်ဳိ႕က ခန္႔မွန္းၾကပါတယ္။ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံက ေရနံရွာေဖြေရးနဲ႔ ထုတ္ယူေရးအတြက္ လႈပ္ရွားမႈေတြ အမ်ားအ ျပား ျပဳလုပ္ထားၿပီး၊ ေဘဂ်င္းကလဲ အႀကိမ္ေပါင္းမ်ားစြာ သတိေပးထားခဲ့ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ား ကလဲ သယံဇာတအရင္းအျမစ္ ၿပိဳင္ဆိုင္မႈ (အထူးသျဖင့္ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႔) နဲ႔ “unilateral actions” ဟာ စစ္ရဲ႕ စနက္တံျဖစ္ေၾကာင္း ႐ႈျမင္တဲ့အတြက္ ႐ုရွားအပါအ၀င္ အျခားႏိုင္ငံႀကီးမ်ားကို ေရနံရွာေဖြေရး လုပ္ငန္းမ်ား ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ဖို႔ လိုက္လံဖိတ္ေခၚထားပါတယ္။ ဗီယက္နမ္ မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္မ်ားရဲ႕ စာတမ္းေတြမွာ unilateral ကမ္း လြန္ေရနံရွာေဖြေရးလုပ္ငန္းကို ဗီယက္နမ္ရဲ႕ ျပည္တြင္းစြမ္းအင္သံုးစြဲမႈလိုအပ္ခ်က္ အျမင့္ဆံုးျဖစ္လာမွသာ ျပဳလုပ္ႏိုင္ ေခ်ရွိေၾကာင္း သံုးသပ္ ထားၾကပါတယ္။ သို႔ေပမယ့္ ဒီလို လုပ္ေဆာင္မႈမွာ စစ္ျဖစ္ႏိုင္မႈဆိုတဲ့ risks ကို ယူရမွာ ျဖစ္တဲ့အ တြက္ risk factor ကို အေလးအနက္ထား စဥ္းစားသင့္ေၾကာင္း တင္ျပထားၾကပါတယ္။
(၂) ေနရာယူသိမ္းပိုက္ျခင္း
၁၉၉၅ ခုႏွစ္မွာ Mischief Reef ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက ေနရာယူသိမ္းပိုက္မႈနဲ႔ အလားသဏၭာန္တူ ျဖစ္ရပ္မ်ားဟာလဲ စစ္ပြဲကို ဦးတည္ေစႏိုင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ေရတပ္ရဲ႕ unilateral actions ေတြဟာ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားနဲ႔ ထိုင္၀မ္တို႔ရဲ႕ status quo ထိန္းထားရန္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိတဲ့ unilateral actions ေတြနဲ႔ ကြာျခားမႈရွိပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္အခ်ဳိ႕ဟာ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံဟာ အျငင္းပြားမႈနဲ႔ ပဋိပကၡေတြမွာ လက္ဦးမႈႀကိဳယူထားဖို႔ အေရးႀကီးေၾကာင္း တြက္ခ်က္ၿပီး လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ ေလ့ရွိေၾကာင္း ေထာက္ျပေျပာဆိုၾကပါတယ္။ “no men’s reefs” အခ်ဳိ႕ကို ေနရာယူသိမ္းပိုက္ထားျခင္းဟာ စစ္တုရင္ ကစားပြဲက Play Go နည္းဗ်ဴဟာနဲ႔ အလားသဏၭာန္တူေၾကာင္းနဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံဟာ ဒီလိုဂိမ္းေတြကို ဆက္လက္ကစား ႏိုင္လာဖြယ္ရွိေၾကာင္း တြက္ခ်က္ထားၾကပါတယ္။
ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ Mischief မွာ ေနရာယူထားျခင္းဟာ တ႐ုတ္အတြက္ေတာ့ ထင္ရွားတဲ့ သေကၤတတခုျဖစ္ေနၿပီး၊ ေနာက္ပိုင္းကာလမွာ တပ္စြဲထားမႈက ႐ုတ္သိမ္းသြားရမည္ျဖစ္ေစ၊ ဆက္လက္ထားရွိမည္ျဖစ္ေစ၊ အျငင္းပြားေနဆဲ ကာ လမွာေတာ့ တ႐ုတ္အတြက္ bargaining position ရသြားတယ္ ဆိုတာကို ဘယ္သူမွ မျငင္းႏိုင္ၾကပါဘူး။ အာဆီယံ ႏိုင္ ငံေတြက တ႐ုတ္နဲ႔ တိုက္႐ိုက္စစ္ေရးထိေတြ႔မႈကို တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ရွားေနေၾကာင္း သိရွိၿပီးျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြက္ ဒီလိုဂိမ္းေတြကို ဆက္လက္ကစားေနရာက ေနာက္ဆံုးမွာ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႔ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈမွတပါး အျခား နည္းလမ္းမရွိေတာ့တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ခ်မွတ္သြားမွာကို မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္ အခ်ဳိ႕က စိုးရိမ္ၾကပါတယ္။ အျငင္းပြားမႈ မွာ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ျခင္းမရွိတဲ့ ထိုင္းႏိုင္ငံကလဲ ဒီလို ေနရာယူသိမ္းပိုက္မႈေတြကို စိုးရိမ္ေၾကာင္း ဖြင့္ဟေျပာဆို ထားပါတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနမွာ ထိန္းသိမ္းထားတဲ့ status quo ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက မေျပာင္းလဲပစ္ေရးဟာ အာဆီ ယံႏိုင္ငံမ်ားက သေဘာတူထားတဲ့ minimum position ျဖစ္ပါတယ္။
(၃) လက္နက္အင္အားသံုး၍ လူအမ်ားအား ေရႊ႕ေျပာင္းေနရာခ်ထားျခင္း
၁၉၅၀ ခုႏွစ္ကာလေတြတုန္းက Itu Aba မွာ ရွိတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ဳိးေတြကို လက္နက္အင္အားသံုးၿပီး ထိုင္၀မ္က ေရႊ႕ ေျပာင္းေနရာခ်ထားမႈေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံက အျငင္းပြားေရပိုင္နက္ကို တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာနယ္ ေျမပိုင္နက္အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေရပိုင္နက္ထဲမွာ ေနထိုင္အေျခခ်ေနသူမ်ားကို လက္နက္အင္အား သံုးၿပီး ေရႊ႕ေျပာင္းေနရာခ်ထားမႈေတြ ျဖစ္ပြားလာမွာကို စိုးရိမ္မႈေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီလို လက္နက္အင္အားသံုး ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်ထားမႈကေန တဆင့္ Humanitarian Intervention ျဖစ္လာၿပီး၊ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈေတြျဖစ္လာႏိုင္ေၾကာင္း သံုး သပ္မႈေတြ ေပၚထြက္လာပါတယ္။
(၄) လက္နက္ အင္အားသံုး၍ enforcement ျပဳလုပ္ျခင္း
အျခားထင္ရွားတဲ့ စနက္တံတခုကေတာ့ လက္နက္ အင္အားသံုး၍ enforcement ျပဳလုပ္ျခင္းပဲ ျဖစ္ၿပီး၊ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကလဲ အေတာ္မ်ားပါတယ္။ အျငင္းပြားေရပိုင္နက္မွာ ငါးဖမ္းသေဘၤာနဲ႔ ကုန္သြယ္ေရေၾကာင္း သေဘၤာေတြကို ခြင့္ျပဳခ်က္ကိစၥနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံက အေရးယူဖမ္းဆီးမႈေတြ ရွိလာတဲ့အခါတိုင္း သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေရတပ္ေတြနဲ႔ ကမ္း ႐ိုးတန္းေစာင့္တပ္ေတြက ၀င္ပါေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အျငင္းပြား ေရပိုင္နက္ကို စစ္သေဘၤာေတြ ေစလႊတ္တာေတြ၊ ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြနဲ႔အတူ ကမ္း႐ိုးတန္းေစာင့္တပ္သေဘၤာေတြ ပါလာတာေတြ ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထရွိပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ေဆာင္မႈ ေတြကတဆင့္ အခန္႔မသင့္ရင္ gunfire exchanges ေတြ ျဖစ္သြားၿပီး၊ ေရတပ္အခ်င္းခ်င္း စစ္ေရးထိေတြ႔မႈေတြအထိ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။
အျငင္းပြားေရပိုင္နက္အထဲကို စစ္သေဘၤာေတြ ၀င္ေရာက္ၿပီး၊ ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြကို အေၾကာင္းျပခ်က္မရွိပဲ ရပ္တန္႔ တာ၊ ရွာေဖြတာေတြ ျပဳလုပ္တာေတြ၊ ငါးဖမ္းသမားေတြကို ဖမ္းဆီးတာေတြ၊ အေႏွာင့္အယွက္ျပဳတာ ေတြဟာလဲ freedom of navigation ကို ထိခိုက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈ ျဖစ္ပြားေစတဲ့ စနက္တံေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါ တယ္။
(၅) မေတာ္တဆမႈမ်ားႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ မွားယြင္းတြက္ခ်က္မႈမ်ား
မေတာ္တဆမႈမ်ားနဲ႔ မဟာဗ်ဴဟာ မွားယြင္းတြက္ခ်က္မႈေတြကလဲ စစ္ျဖစ္ႏိုင္ေစတဲ့ စနက္တံေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူး သျဖင့္ စစ္ေျမျပင္ေတြနဲ႔ အျငင္းပြားေရပိုင္နက္၊ ေျမပိုင္နက္ေတြဆိုတာက တဘက္ရဲ႕ intent ကို အျခားတဘက္က ခန္႔မွန္းရ အလြန္ခဲယဥ္းၿပီး မဟာဗ်ဴဟာ မွားယြင္းတြက္ခ်က္မႈေတြ အျဖစ္ပြားႏိုင္ဆံုး ေနရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၉၆) ခုႏွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္စစ္တပ္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ gun boats ေတြအၾကား ထိေတြ႔မႈျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျဖစ္စဥ္မွာဆိုရင္ မနီလာရဲ႕ အ ေနာက္ေျမာက္ ကီလိုမီတာ (၁၂၀) အကြာမွာ တ႐ုတ္ရဲ႕ gun boats ေတြက အေၾကာင္းျပခ်က္မရွိဘဲ လွည့္ပတ္ေမာင္း ႏွင္ေနရာကတဆင့္ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မႈအထိ ျဖစ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။
ငါးခိုးဖမ္းမႈကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႔အတြက္ naval assets ေတြကို အသံုးျပဳမႈေတြကလဲ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈေတြ ျဖစ္ ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ျဖစ္စဥ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး မဟာဗ်ဴဟာ မွားယြင္းတြက္ခ်က္မႈေတြ ျဖစ္ေနႏိုင္တာေၾကာင့္ပါ။ ဖိလစ္ပိုင္ ႏိုင္ငံ မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ‘gunboat diplomacy’ က်င့္သံုးမႈနဲ႔ စစ္ေရးေလ့က်င့္မႈဆိုင္ရာ မေတာ္တဆမႈ ေတြကလဲ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈကို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႔ သံုးသပ္ထားပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာတူညီခ်က္မ်ားျဖစ္တဲ့ UN Convention on the Law of the Seas (UNCLOS) က ခ်မွတ္ထားတဲ့ အခြင့္အေရးနဲ႔ တာ၀န္ေတြကို နားလည္မႈလြဲမွား တာကလဲ မဟာဗ်ဴဟာတြက္ခ်က္မႈ အမွားအယြင္းေတြကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၆) အျခားအေၾကာင္းအရာမ်ား
Acts of provocation ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ အျခားအေၾကာင္းအရာမ်ားလဲ ရွိပါေသးတယ္။ အျငင္းပြားမႈမွာ တိုက္႐ိုက္ပါ၀င္ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ပင္လယ္ေရေၾကာင္းလံုျခံဳေရး၊ ပင္လယ္ဓားျပႏွိမ္နင္းေရး၊ ေလထုညစ္ညမ္းမႈ သန္႔စင္ေရး၊ သိပၸံနည္းက် သုေတသနမ်ား ျပဳလုပ္ေရးစတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္မ်ားနဲ႔ ေရပိုင္နက္အတြင္း၀င္ေရာက္ၿပီး jurisdiction တိုးခ်ဲ႕မႈျပဳလုပ္တာဟာလဲ မေတာ္တဆ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ ပင္လယ္ဓားျပ ေအာ္ပေရးရွင္းေတြ မွာ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရသေဘၤာေတြနဲ႔ ၀န္ထမ္းေတြ ပါ၀င္တာဟာလဲ ပဋိပကၡေတြကို ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ အာဆီယံ ႏိုင္ငံမ်ားက ဒီလိုပင္လယ္ဓားျပ ေအာ္ပေရးရွင္းေတြမွာ တ႐ုတ္က သေဘၤာေတြ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတယ္လို႔ စြပ္စြဲမႈေတြ ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႔ မီဒီယာေတြရဲ႕ အျငင္းပြားေရပိုင္နက္ကို သြားေရာက္လည္ပတ္မႈေတြကလဲ မွားယြင္းတဲ့ တြက္ခ်က္မႈေတြ ျဖစ္ပြားေစႏိုင္ပါတယ္။ စစ္ေရးအဆင့္ျမွင့္မႈေတြမွာ surface-to-surface missiles ေတြကို တိုးခ်ဲ႕လာမႈေတြကလဲ မဟာဗ်ဴဟာ မွားယြင္းတြက္ခ်က္မႈေတြ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
(၇) ေဒသတြင္း ပဋိပကၡႏွင့္ တင္းမာမႈမ်ား
ေဒသတြင္း ပဋိပကၡနဲ႔ တင္းမာမႈေတြဟာလဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို သက္ေရာက္လာႏိုင္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္ပနဲ႔ ထိုင္၀မ္အၾကားမွာသာ စစ္ေရးတင္းမာမႈျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္မွာပဲ ထိေတြ႔မႈ ျဖစ္ၾကမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္နဲ႔ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံတို႔အၾကားက နယ္စပ္တင္းမာမႈကလဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ကိုပါ ႐ိုက္ခတ္လာႏိုင္ပါတယ္။ Spratlys ကၽြန္းစုဟာ တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြက္ strong signal ျပႏိုင္တဲ့ အေကာင္းဆံုး မဟာဗ်ဴဟာ အခ်က္အခ်ာေနရာ ျဖစ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္နဲ႔ ဂ်ပန္တို႔အၾကား၊ တ႐ုတ္နဲ႔ အေမရိကန္တို႔အၾကားက ပါ၀ါဂိမ္းေတြကလဲ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ ထဲမွာ ကစားလာႏိုင္ဖြယ္ရွိပါတယ္။ မထင္မွတ္ထားတဲ့ တတိယ ႏိုင္ငံတခုခု (သို႔မဟုတ္) ႐ုရွားကဲ့သို႔ေသာ ျပင္ပအင္ အားႀကီးႏိုင္ငံတခုခုက ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ အေရးထဲ ၀င္ပါလာတာမ်ဳိးလဲ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါေသးတယ္။
(၈) ပင္လယ္ေရေၾကာင္းဆက္သြယ္ေရးအား ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈမ်ား
ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ ႏိုင္ငံတကာ sea lines of communications (SLOCs) ကို တိုက္႐ိုက္ၿခိမ္းေခ်ာက္မႈ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ေတာ့ မလြဲမေသြ၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက ၀င္ပါလာမွာျဖစ္ သလို၊ ဂ်ပန္နဲ႔ အျခားအင္အားႀကီးႏိုင္ငံမ်ားကလဲ ၀င္ေရာက္ ပတ္သက္ေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္တ႐ုတ္ပင္လယ္ကို တည္မွီထားတဲ့ merchant and military traffic အတြက္ SLOCs က ႏိုင္ငံအမ်ားစုအတြက္ အေရးႀကီးတဲ့ အခန္း က႑မွာ ရွိေနပါတယ္။ ဒါကို ဘယ္ႏိုင္ငံကမွ ထိခိုက္ခံမွာ မဟုတ္ပါဘူး။
(၂၀၁၁) ခုႏွစ္ မတိုင္ခင္က ကမၻာ့လံုျခံဳေရး မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္ေတြက အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွာ ျဖစ္ပြား လာမယ့္ “arms race” ကို စိုးရိမ္ေၾကာင့္ၾကမႈေတြ ရွိၾကပါတယ္။ (၂၀၁၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေတာင္တ႐ုတ္ ပင္လယ္အေရး က အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ စိုးရိမ္ဖြယ္ရာအေကာင္းဆံုး အေျခအေနကို ေရာက္ရွိသြားပါေတာ့တယ္။ အျငင္းပြားေရပိုင္ နက္မွာ ျဖစ္ပြားတဲ့ ျပႆနာငယ္ေလးေတြကိုေတာင္ တ႐ုတ္နဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားက ထိေရာက္စြာ ကိုင္တြယ္ ႏိုင္ျခင္းမရွိဘဲ၊ ျပႆနာေတြ တစတစ ႀကီးထြားလာေစမႈေတြက မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားကို စိုးရိမ္မႈေတြ ပိုမိုႀကီးထြား လာေစပါတယ္။ ေၾကာက္လန္႔ဖြယ္ရာ အေကာင္းဆံုးက အျငင္းပြားမႈ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားအၾကားမွာ defence capabilities ကြာျခားမႈ အလြန္ႀကီးမားေနၿပီး၊ စစ္ေရးထိေတြ႔မႈေတြ ျဖစ္ပြားလာတာနဲ႔ အင္အားႀကီးႏိုင္ငံေတြက ၀င္ ေရာက္ပတ္သက္လာေစႏိုင္တဲ့ အခ်က္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။